Yoga Information In Marathi | योगाचे प्रकार व माहिती

कृती सह 👇👇👇

स्वस्तिकासन : (सुखासन )

या आसनात ध्यान स्थीतीत बसून चिंतन, मनन, विचारांचे बौद्धिक कार्य आरामशीर करता येते. म्हणून या आसनास सुखासन असेही संबोधले जाते.

प्रथम पाय पसरून बसावे, पायांत थोडे अंतर घेऊन हात गुडघ्यावर अथवा मांड्यावर ठेवावे. उजवा पाय गुडघ्यात दुमडून हाताच्या साहाय्याने उजव्या पायाचा तळवा डाव्या पायाच्या मांडीत आतील बाजूने स्पर्श करील अशा बेताने ठेवा. उजवी टाच डाव्या पायाच्या जांघेजवळ न्या. नंतर दोन्ही हात बाजूला घ्या. त्याचप्रमाणे डाव्या पायाची कृती करा. या स्थितीत पाठीचा कणा नैसर्गिक रीत्या सरळ राहील याकडे लक्ष द्यावे. मस्तक, मान व पाठ सरळ रेषेत ठेवा. हाताच्या साहाय्याने ज्ञानमुद्रा साधा.

फायदे :

1) ध्यानसाधनेकरिता उत्कृष्ट आसन.

2) गुडघे व घोटे यांचे सांधे मोकळे होतात व रक्ताभिसरण सुधारते.

4) कमरेचे व माकड हाडाजवळचे ज्ञानतंतू कार्यक्षम बनतात.

5) मन शांत होण्यास उपयुक्त.

वज्रासन

वज्रा प्रमाणे पक्की पायांची बैठक या आसनात साधली जाते म्हणून यास ‘वज्रासन’ असे म्हणतात. 

कृती :

दोन्ही पाय एकमेकांजवळ ठेवा. व पाय पसरून बसा. हात सरळ दोन्ही बाजूंस ठेवा. प्रथम डावी बाजू व डाव्या हातावर संपूर्ण शरीराचा भार द्या व उजवा पाय गुडघ्यात दुमडा नंतर उजव्या हाताने उजव्या पायाचा तळवा वरच्या बाजूस करा व पाऊल मागे आणा. उजव्या पार्श्वभागा खाली भाऊल व्यवस्थित ठेवा. नंतर शरीराचा भार उजव्या हातावर व बाजूवर आणा. डावा पाय गुडघ्यात दुमडून डाव्या हाताने पायाचा तळवा वरच्या बाजूस करा व पाऊल मागे आणा. दोन्ही पायाचे अंगठे एकमेकांना लागतील अशाप्रकारे बैठक करा. पार्श्वभाग उलट्या पावलांवर व्यवस्थित बसेल असे बसा. पाठीचा कणा नैसर्गिक रीत्या ताठ असावा मन एकाग्र करण्याचा प्रयत्न करा. श्वासावर लक्ष केंद्रित करा. मन पूर्णपणे श्वासोच्छासाच्या जाणीवेवर केंद्रित करणे म्हणजे ‘प्राणधारणा’ हीच वज्रासनाचे अंतिम स्थिती होय. 

फायदे :

फायदे :

शलभासन

शलभ म्हणजे टोळ होय. या आसनातील शारीरिक आकृतिबंध हा जमिनीवर बसलेल्या टोळा च्या शेपटीप्रमाणे मागील भाग वर उचललेला असतो. म्हणून या आसनास शलभासन म्हणतात.

कृती :

छातीवर झोपावे. हात शरीराच्या बाजूला. चेहरा एका बाजूस, पाय सुखावह स्थितीत एकमेकांजवळ ठेवा. प्रथम दोन्ही गुडघे, टाचा, चवडे एकमेकांजवळ ठेवा. हात शरीराच्या दोन्ही बाजूंना मांड्यांना लागून ठेवा. हाताच्या मुठी अलगद वळून त्या वरच्या बाजूस तोंड करून ठेवा. हनुवटी जमिनीला टेकवा. कमरेचे व पार्श्वभागाचे स्नायू आकुंचित करून त्यांच्या बळावर दोन्ही पाय वर न्या. मन श्वासावर स्थिर करा.

श्वास स्थिती : सामान्य व नैसर्गिक

 

फायदे :

1) कंबरेचे स्नायू दृढ होतात.

2) उदरावर येणाऱ्या आंतरिक दाबामुळे पोटाचे आरोग्य सुधारते.

3) कोठ्याची ताणस्थिती सुधारून मलावरोध दूर होण्यास मदत होते.

4) अपचन, गॅस इ. तक्रारी नाहीशा होतात.

वेळ : 30 सेकंद

धनुरासन

या आसनाच्या अंतिम स्थितीत शरीर बंध धनुष्याप्रमाणे तर घोट्यांस धरलेले पाय व गुडघ्याखालील पाय खेचलेल्या दोरीप्रमाणे दिसतात यामुळे या आसनास ‘धनुरासन’ असे म्हणतात.

कृती :

पालते झोपा, कपाळ जमिनीवर ठेवा. दोन्ही पाय एकमेकांजवळ ठेवा. तळहात वरच्या बाजूस तोंड करून दोन्ही हात शरीराच्या दोन्ही बाजूंस शरीरालगत ठेवा. गुडघ्यापासून पाय दुमडा. टाचा पार्श्वभागाच्या जवळ राहतील असे पाय ठेवा. मस्तक वर उचला व हनुवटी जमिनीवर ठेवा. दोन्ही पायांचे घोटे हातांनी धरा. शरीर शिथिल ठेवून पाय मागे नेण्यास सुरुवात करा. पाय मागे नेत असताना हाताच्या पायावरील पक्क्या पकडीमुळे हात मागे ओढले जातील व हातापायांना ताण निर्माण होईल. शरीरास वरच्या बाजूने ओढ मिळेल. शरीराचा सर्व भार पोटावर येईल ती धनुरासनाची अंतिम स्थिती होय.

श्वास स्थिती :

श्वास कोंढू नका, श्वास चालू राहील याची खबरदारी घ्या.

फायदे :

1) मेरुदंड लवचिक होतात.

2) पाठीचे दोश (वक्रता) नष्ट होतात.

3) कण्याचे स्नायूबंध लवचिक व दृढ होतात.

4) कमरेची व मानेची दुखणी नाहीशी होतात.

5) छातीचे स्नायू ताणल्यामुळे छातीचे आकुंचन प्रसरण सुलभ होते व श्वसन सुधारते.

6) पचनसंस्था व उत्सर्जनसंस्थांचे कार्य सुलभ होते.

7) अपचन, मलावरोध इ. तक्रारी नष्ट होण्यास मदत होते.

वेळ :  10-30 सेकंद